کتاب عاشورا
در آئینه عاشورا
محمد صادق موسوی گرمارودی، چاپ اوّل، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1380، 144 ص، رقعی، فارسی.
در روزگار ما که تغییر و تحولات سخت گریبان آدمی را گرفته است، تنها یک تلاش، نویدبخش رهایی انسان خواهد بود و آن، بهره گیری از آموزه های حوادث بزرگ تاریخ بشریت است؛ و چه حادثه ای بزرگ تر وسازنده تر از حادثه عاشورا؟!
«کربلا» عصاره تاریخ است و «عاشورا» آبروی عشق؛ و «محرّم» هویت شیعه. آن گاه که بحران معنویت با جهل مردم دست در دست هم، جامه حق بر باطل پوشاندند، اندوه بارترین واقعه تاریخ رخ داد. افسوس که ندای حق طلبی عاشورا هرگز به درستی شنیده نشد و کژفهمی ها و غرض ورزی ها سیمای حقیقی اش را وارونه جلوه داده است!
کتاب «در آئینه عاشورا» تلاشی است برای شناساندن بیشتر ریشه های انقلاب حسینی و انگیزه های مخالفان آن؛ ولی نه به گونه ای که درسی باشد برای مردمان آن روزگار. بلکه افشاگری یی باشد علیه مخالفان آن؛ گرچه در صف دوستان باشند و نیز شاهد و حجتی باشد بر دوستان؛ گرچه ندانند در صف دشمنان ایستاده اند.
آنچه بیشتر، نویسنده را آزرده ساخته و او را وادار کرده تا دست به قلم برد و تحلیلی واقع بینانه تر از حادثه عاشورا ارائه دهد، رویکرد برخی به اصطلاح روشن فکران و مطبوعات چی های این عصر و زمانه است که می اندیشند هر لحظه، باید پای در رکاب تغییرات و تحوّلات مدرنیته کرد و چالاک، او را به هرسوی که می رود، همراهی کرد. غافل از آن که سواره نیستند؛ بلکه سیاهی لشکری شده اند و خدایان مدرنیته به هر سوی که اراده کنند، آنها را به دنبال خود می کشند. روشن فکرانی که واقعه عاشورا را داستانی کهنه به حساب می آورند و آن را مربوط به زمان گذشته و پیشینیان و نه عصر مدرنیته، قلمداد می کنند و یادآوری آن را ترویج خشونت و عصبیّت قومی می دانند.
نویسنده با ترتیب دادن نوشته خود در هفت قطعه، به تحلیل و بررسی تاریخ صدر اسلام و اندکی قبل از آن، تا حادثه عاشورا پرداخته و بیشترین همّت خود را به بررسی دگرگونی ارزش های اسلامی و تحریف سنّت نبوی و جدا سازی بعثت از غدیر توسط مشرکان و منافقان نهاده است و اذهان را به پیامد این فاجعه عظیم معطوف کرده است.
قلم روان و عبارت های دلنشین نویسنده، گرچه اثری کوتاه را خلق کرده است، اما با اطمینان می توان مطالعه آن را به عموم، بویژه نسل جوان جستجوگر، که هم ریشه در آرمان های عاشورا دارد و هم ناخواسته خود را در روزگار پرطمطراق تجدّد و مدرنیته می بیند، پیشنهاد کرد.
قطعات هفت گانه کتاب، از این قرار است: برداشتی آزاد ـ مخالفین عاشورا ـ شرایط آماده ـ وقتی ستم قانون می شود ـ خفقان اموی ـ باطل در لباس حق ـ جوابی بر آن گفتار.
گفتنی است قطعه هفتم مشخصاً به پاسخ گویی یکی از مقالات، که برداشتی انحرافی و مغرضانه از حادثه عاشورا داشته و در یکی از روزنامه ها به چاپ رسید، پرداخته است.
در پایان، فهرستی از نمایه ها به کتاب ضمیمه شده که مراجعه به متن کتاب را آسان تر نموده است.
عزّت و افتخار در حماسه حسینی علیه السلام
علی نهاوندی، چاپ اوّل، مشهد، انتشارات عروج اندیشه، 1381، 94 ص، پالتویی، فارسی.
این کتاب به بهانه سال عزّت و افتخار حسینی به رشته تحریر در آمده و در پنج فصل تنظیم شده است. در هر فصل، موضوعات متنوّعی را با استناد به آیات و روایات مطرح کرده است. عناوین فصل های کتاب عبارتند از:
فصل 1. واژه شناسی عزّت و افتخار (18-12).
فصل2. عزّت و افتخار در فرهنگ عاشورا (24 ـ 19).
فصل3. اسباب عزّت و افتخار از منظر دین (64 ـ 25).
فصل4. موانع عزّت و عوامل ذلّت (82 ـ 65).
فصل5. عزّت و افتخار در آیینه اشعار (87 ـ 83).
این کتاب با آن که مختصر و کم حجم است، اما موضوعات متعدّد و فراوانی را مطرح کرده است که هرکدام، می تواند بهانه ای برای پژوهش های عمیق تر و وسیع تر در آن زمینه باشد.
عبرت های عاشورا
سیداحمد خاتمی، چاپ اوّل، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1379، 200 ص، رقعی، فارسی.
حوادثی در تاریخ رخ می دهد که هیچ گاه از ذهن بشر پاک نخواهد شد. این حوادث به میزان نیاز حیات معنوی و اجتماعی بشر به آنها، تأثیرگذار و مورد اقبال قرار خواهد گرفت. حادثه عاشورا در قلّه این حوادث قرار دارد. عاشورا تنها مورد توجه یک طبقه خاصّ اجتماعی نبوده، بلکه همه طبقات در همه اعصار تلاش کرده اند تا با بررسی و تحلیل وقایع، نوعی ارتباط با آن برقرار کنند. اندیشمندان بسیاری از ادیان و مکاتب و فرقه ها و نژادهای مختلف پیرامون این رخداد عظیم سخن گفته اند و هریک در خورشأن و مقام علمی و اجتماعی خود آموزه هایی از آن را برای مخاطبان خود به ارمغان آورده اند.
آنچه بیش از هرچیز حادثه کربلا را پرفروغ و سازنده نموده و با نگاهی به آینده در زندگی بشر مطرح کرده، همانا توجه به پیام های معنوی عاشوراست که هم در انگیزه های پیدایش آن و هم در دل آن نهفته است. پیام هایی که امروزه از آن به «عبرت های این حادثه بزرگ» نیز تعبیر می شود. عبرت های عاشورا درسی است که حسین علیه السلام آموزگار آن است و همه جا، مدرسه آن و همه نسل ها، دانش آموختگان آن.
کتاب «عبرت های عاشورا» که با الهام از تأکیدات و هشدارهای رهبر معظّم انقلاب، در چند سخنرانی، به رشته تحریر در آمده است؛ پنج عامل زیر را در پیدایش حادثه عاشورا دارای نقش اساسی می داند:
1. کنارگذاردن وصایای پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم .
2. رنگ باختن معنویت پس از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم .
3. افول غیرت دینی.
4. کوتاهی خواص از انجام رسالت خود.
5. نفوذ و حاکمیت نفاق، بویژه نفاق پنهانی پس از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم .
تحلیل و شناخت هریک از عوامل یاد شده، نه تنها می تواند برای جامعه شیعی امروز ما، که برای هر ملت تحت ستم و عدالت خواه که در پی عزّت و سربلندی است، عبرت آموز باشد.
نویسنده در این کتاب تنها به بررسی سه عامل نخست پرداخته و عامل چهارم را در کتاب «رسالت خواص» به بحث کشیده است و در واقع کتاب «رسالت خواص»، جلد دوم کتاب حاضر خواهد بود و عامل پنجم را نیز در کتاب «سیمای نفاق از دیدگاه قرآن» مطرح کرده است.
و اما این کتاب در شش فصل سامان یافته است:
فصل نخست را به «عبرت آموزی در قرآن و روایات» اختصاص داده است.
فصل دوم سخن از «خطر بزرگ ارتجاع» و بازگشت به ضدّ ارزش های جاهلی به میان آورده است.
در فصل سوم، چهارم و پنجم به عوامل زمینه ساز حادثه عاشورا پرداخته است؛ یعنی در فصل سوم به کنار گذاشتن وصایای نبیّ اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و عدم تمسّک به قرآن و عترت و در فصل چهارم به رنگ باختن معنویت که ارمغان بزرگ بعثت نبوی بوده است و افول غیرت دینی که نتیجه تسامح و تساهل در دین است، اشاره شده است...
در فصل ششم که آخرین فصل کتاب است، دو سخنرانی مهمّ رهبر معظّم انقلاب، تحت عنوان ضمایم، به کتاب ملحق شده است.
اصلاح گرائی از منظر حسین بن علی علیهماالسلام
