روز جهانی کودک مبارک باد

بهارستان جامی

شاید بتوان گفت که پس از حافظ، ادبیات فارسی شاعری بزرگ و قدرتمند و پیشرو در عرصه سخن و سخن وری به خود ندیده باشد. عمده ادبیات کلاسیک و قدرتمند ما تا قرن 8 هجری است و پس از حافظ کمتر کسی دیده شد که در ادبیات کلاسیک حرفی برای گفتن داشته باشد.

آسیه ترک بیاتانی-بخش ادبیات تبیان

در قرن 9 و 10 هجری شاعران بسیاری در عرصه های مختلف هنرنمایی کردند که از میان آنها می توان به جامی و شاه نعمت الله ولی و... اشاره کرد. در این مقاله برانیم که نگاهی گذرا به کتاب بهارستان جامی داشته باشیم.
علاقه خاص عبدالرحمن جامی به سعدی و شیوه نگارشش در گلستان، او را بر آن داشت تا کتابی نزدیک به سبک و سیاق گلستان بنویسد.
این کتاب همانند گلستان در قالب نثر همراه با اشعار فارسی و عربی تالیف شده است. در واقع جامی در بهارستان قصد داشته که زبان سعدی را ساده و برای همه کس قابل فهم کند.
جامی در ابتدای کتاب یادآور می شود که چون فرزندش مشغول آموختن است این کتاب را برای او و به سبک گلستان تهیه کرده است.

بهارستان از یک مقدمه و هشت باب تشکیل شده است که عنوان باب ( روضه های) آن به این ترتیب است:

بهترین قالب شعری برای دادن پند و اندرز، قطعه است که جامی از این قالب در کتابش استفاده کرده و گاهی ابیات فرد هم دیده می شود. در فصل بندی کتب هم از سعدی تقلید کرده، اما در نامگذاری بخش ها بر خلاف سعدی از عبارات طولانی استفاده کرده است

روضه اول: در ذکر مشایخ صوفیه و اسرار احوال آنان
روضه دوم: متضمن حکم و مواعظ و حکایت مناسب مقام
روضه سوم: درباره ی اسرار حکومت و حکایات شاهان
روضه چهارم: درباره ی بخشش و بخشندگان
روضه پنجم: در تقریر حال عشق و عاشقان
روضه ششم: حاوی مطایبات و لطایف و ظرایف
روضه هفتم: در شعر و بیان حال شاعران
روضه هشتم: در حکایتی چند از زبان احوال جانوران
بهارستان هم همانند گلستان شامل مطالب اخلاقی و دستورهای مفید برای زندگی است. همانطور که در بالا هم گفتیم این کتاب همانند گلستان ترکیبی از نظم و نثر است، اما تعداد اشعار بهارستان کمتر از گلستان است. تعداد اشعار در بهارستان 469 بیت است که 16 بیت آن عربی و همه ابیات سروده جامی است، چنانکه می گوید:
جامی هر جا که نامه ای آراست
از گفته کس به عاریت هیچ نخواست
آن را که ز صنع خود دکان پر کالاست
دلالی کالای کسانش نه سزاست
البته ذکر این نکته الزامی است که جامی در روضه هفتم که شرح احوال شاعران است، 136 بیت از شاعران دیگر نقل می کند.
بهترین قالب شعری برای دادن پند و اندرز، قطعه است که جامی از این قالب در کتابش استفاده کرده و گاهی ابیات فرد هم دیده می شود. در فصل بندی کتب هم از سعدی تقلید کرده، اما در نامگذاری بخش ها بر خلاف سعدی از عبارات طولانی استفاده کرده است.
شخصیت داستان های جامی در بهارستان افراد بسیار و گاهی اوقات افراد معروفی هستند که می توان به بهلول، انوشیروان، فریدون، حاتم طایی، اسکندر و... اشاره کرد.
جامی چندان نظر مثبتی نسبت به زنان نداشته است و در کتاب تنها دو بار و در دو روضه " در تقریر حالات عشق" و " مطایبه ها" درباره زنان حرف زده است.

سبک شناسی بهارستان

این کتاب را می توان در سه سطح زبانی، فکری و ادبی مورد بررسی قرار داد.
سطح زبانی: اگرچه جامی هم در بهارستان از نثر مسجع و آهنگین استفاده کرده، اما این کار را به قدرت سعدی انجام نداده و گاهی نثرش ساده است.
در مورد کلمات عربی، جامی از کلمات عربی رایج و محدود در نثر استفاده و از بکار بردن واژه های مرکب پرهیز کرده است.

سطح فکری: اگرچه ابتدای کتاب بهارستان، جامی اینگونه عنوان کرده است که این کتاب را جهت تربیت فرزند خویش تالیف کرده است، اما در واقع هدف او بیان افکار و عقایدش به زبانی ساده بوده است.

سطح ادبی: از نظر سطح ادبی هم باید گفت که اگرچه زیبایی های ادبی کمتری نسبت به گلستان در بهارستان وجود دارد، اما جامی تمام تلاش خود را در هر چه بهتر شدن این سطح انجام داده است. وجود آرایه های تشبیه، استعاره، کنایه، مجاز، تلمیح و.... نشان دهنده قدرت جامی در سطح ادبی است.

چند حکایت از بهارستان جامی

مور با همّت

موری را دیدند به زورمندی کمر بسته، و ملخی را ده برابر خود برداشته. به تعجب گفتند: "این مور را ببینید که با این ناتوانی باری به این گرانی چون مى کشد؟" مور چون این سخن بشنید بخندید و گفت: "مردان، بار را با نیروی همّت و بازوی حمیت کشند، نه به قوّت تن و ضخامت بدن".

روباه زیرک

روباهی با گرگی مصادقت مى زد و قدم موافقت مى نهاد. با یکدیگر به باغی بگذشتند. در استوار بود و دیوارها پرخار. گرد آن بگردیدند تا به سوراخی رسیدند، بر روباه فراخ و بر گرگ تنگ. روباه آسان درآمد و گرگ به زحمت فراوان انگورهای گوناگون دیدند و میوه های رنگارنگ یافتند روباه زیرک بود، حال بیرون رفتن را ملاحظه کرد و گرگ غافل چندان که توانست، بخورد. ناگاه باغبان آگاه شد. چوبدستی برداشت و روی بدیشان نهاد. روباه باریک میان، زود از سوراخ بجست و گرگ بزرگ شکم در آنجا محکم شد. باغبان به وی رسید و چوبدستی کشید. چندان بزدش که نه مرده و نه زنده، پوست دریده و پشم کنده، از سوراخ بیرون شد.

بفرمایید رمان پرفروش

اگر شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که به رمان های جنایی-پلیسی علاقه مندید،خواندن رمان"دختری در قطار" نوشته پائولا هاوکینز،را به شما پیشنهاد می کنیم.تریلری روان شناسانه که به عنوان پرفروشترین کتاب سال 2015 شناخته شده است.

فرآوری:رحیمه زرگر-بخش کتاب و کتابخوانی تبیان

«دختری در قطار» نه تنها یک رمان مهیج و پلیسی، بلکه تریلری روان شناسانه است که برخی این رمان را جلد دوم «دختر گمشده» اثر «جیلیان فلین» می دانند. با این که هر دوی داستان ها در رده داستان های مهیج با محوریت زنان هستند اما زنان داستان دختری در قطار، زرق و برق و شکوه داستان دختر گمشده را ندارند و در اصل زنانی عادی از بطن جامعه هستند و بدین ترتیب خواننده به شدت با آنها همذات پنداری می کند.
موفقیت رمان دختری در قطار، درست چند سال بعد از داستان دختر گمشده، نشان می دهد که خوانندگان به آن دسته از داستانهای جنایی ازدواج محوری که درون مایه ی داستانی شان هنجارهای فرهنگی را نقد میکند وزنان وزن بیشتری در این نقد فرهنگی دارند، علاقه مند هستند. تا قبل از این داستا ن ها، داستان های جنایی در ژانر جاسوسی مطرح بود و نویسندگان مرد، برتری نوشتن چنین داستانهایی را از آن خود داشتند. اکنون با تمرکز برای روی زنان برای خلق موقعیت درام از لابه لای زندگی آنان و با نوید یافتن ریشه های درد و رنج زنانه، جای تریلرهای جاسوسی در داستان های مهیج عقب رفته است.
سه زن شخصیت های اصلی رمان «دختری در قطار» هستند. هر کدام از این سه شخصیت تنها بخشی از حقیقت را در دست دارند و همان را از زاویه دید خود روایت می کنند تا خواننده وارد جهانی پر از تعلیق و ترس از روبه رو شدن با حقیقت شود.

این داستان از طریق مقایسه ی مستدل شخصیت ها، وارد فضای داستان های زناشویی درباره خیانت و ازدواج می شود و به اثرات مخرب زن ستیزی میپردازد ضمن اینکه از ویژگی راویان بسیار که غیرقابلاعتماد هم هستند بهره میبرد

ماجرای همیشگیِ عشق و شکست،این بار با همراهیِ افکاری سرگردان، به داستانی معمایی منجر شده.«دختری در قطار» با روایتی مدرن، سراغ موضوعی کلاسیک می رود تا این بار، وحشت و خون را از میان درد و ترومای زنانه بیرون بکشد. ریچل که زنی دائم الخمر است برای خودش ارزشی قائل نیست؛ از نظر او زنان فقط از دو وجه قابل توجه اند: وضعیت ظاهری و نقش مادری شان. پس با این حساب، او که ظاهری معمولی دارد و نازاست، نمی تواند مورد توجه مردی واقع شود؛ موهبتی که احتمالاً از نظر او، زن های دیگر قصه آنا و مگان از آن بهره مندند.

ریچل بیش از آن که در واقعیت زندگی کند، در خیال و بین آدم های خیالی ای که فقط خودش آن ها را می بیند سیر می کند؛ آن قدر که درگیر حوادث بین شان می شود؛ حوادثی که هیچ وقت رخ نداده اند. اما چه اتفاقی می افتد که زندگیِ زن های این داستان، در هم تنیده می شود؟ پائولا هاوکینز برای بیان این داستان کار مهمی کرده؛ او دقیق و موشکافانه به اطرافش وآدم ها آدم های معمولی چشم دوخته. داستان او روایتی مدرن و چند صدایی از ماجرای سه زن است، که هر کس از زاویه ی دید خودش آن را برای مان تعریف می کند.
این داستان از طریق مقایسه ی مستدل شخصیت ها، وارد فضای داستان های زناشویی درباره خیانت و ازدواج می شود و به اثرات مخرب زن ستیزی میپردازد ضمن اینکه از ویژگی راویان بسیار که غیرقابلاعتماد هم هستند بهره میبرد.
دختری در قطار» به عنوان پرفروش َترین کتاب سال 2015 در جهان،تنها چند ماه پس از انتشار رکورد فروش افسانه َای کتاب هری پاتر را شکست.
می توانید این کتاب را توسط نشر میلکان با ترجمه محبوبه موسوی منتشر شده است،تهیه کنید.

کتابخوانی در ایران

 

 

 

کتابخوانی در ایران:

اما موقعیت ایران در زمینه نشر کتاب و کتابخوانی چگونه است؟ در کشور ما هر سال چه تعدادی کتاب جدید منتشر می شود و میزان کتابخوانی چگونه است؟

اگرچه درمورد میزان کتاب منتشر شده در ایران می توان به آمار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تکیه کرد، اما در زمینه کتابخوانی متأسفانه هیچ مطالعه جدی تاکنون صورت نگرفته است و دیدگاه های متفاوتی دراین زمینه وجود دارد.

عده زیادی از چهره های شاخص فرهنگی کشور معتقدند که درصد کتابخوان و کتابخوانی در جامعه کاهش یافته است و تحلیل های گوناگونی برای این موضوع ارائه می کنند، اما کارشناسان و مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چنین اعتقادی ندارند و معتقدند که رشد و افزایش میزان کتاب های منتشر شده در دو دهه گذشته نشان می دهد که هم میزان تولید کتاب و هم تعداد کتابخوان در ایران افزایش یافته است.

"محمدجواد مرادی نیا" مدیرکل مراکز و روابط فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دراین رابطه می گوید:

"یک ذهنیت بسیار قوی در جامعه ما وجود دارد و آن این است که میزان وسرانه کتابخوانی در کشور ما بسیار پایین است؛ سؤال من این است که ما براساس کدام تحقیق و نظرسنجی علمی به این نتیجه رسیده ایم، اگر این موضوع صرفاً یک برداشت شخصی است، می توان درمورد خیلی از مسائل این برداشت ها را مطرح کرد، ولی این برداشت ها منطبق بر واقعیت نیستند. آن چیزی که ما داریم از نزدیک می بینیم این است که هرسال و هرماه بر میزان تقاضای چاپ کتاب از سوی نویسندگان و ناشران اضافه می شود، معنی این کار این است که اگر این کتاب ها متقاضی نداشته باشد، باید عرضه هم کاهش پیدا کند درصورتی که عرضه کتاب افزایش پیدا کرده است

1.  در سال 1382 حدود 40هزارعنوان کتاب منتشر شده که این رقم چندین برابر رقم کتاب های چاپ شده در سال های اول انقلاب است.

2.  این یک پارامتر خوبی است که نشان می دهد ما رشد کتابخوانی داشته ایم یا نه؟"

مرادی نیا می افزاید:

1.  "نکته دوم این است که جامعه ای که روزبه روز میزان افراد باسواد آن افزایش پیدا می کنند و سطح تحصیلات رشد جهشی دارد، به صورت طبیعی نیازش به کتاب و کتابخوانی بیشتر می شود. میزان باسوادان ما را در اوایل انقلاب با حالا مقایسه کنید، همچنین تعداد دانشجویان، دانش آموختگان سطوح عالی را مقایسه کنید، اینها لاجرم نیازمند مطالعه کتاب های گوناگون و حتی کتاب های غیردرسی هستند، دانشجویان رشته های مختلف مانند علوم اجتماعی، روانشناسی و تاریخ حتماً برای افزایش معلومات خود یک ارتباط نزدیک با کتاب های درسی و غیردرسی برقرار می کنند.

2.  نکته سوم این است که شواهد و قرائن نشان می دهد که مردم جامعه با افزایش معلومات عمومی خود، علاقه مندی بیشتری به مطالعه نسبت به قبل نشان می دهند. مطالعات مردم در زمینه های بهداشت عمومی (که مستقیماً با سلامتی آنها ارتباط دارد)، روانشناسی، خودشناسی، خداشناسی و مطالعات دینی به صورت چشمگیری افزایش پیدا کرده است. به همین دلیل سطح دانش عمومی جامعه ما افزایش قابل توجه ای کرده است. اینها باعث شده که مردم درمورد موضوعات مهم اجتماعی و عمومی که با سرنوشت خود و جامعه ارتباط پیدامی کند، حساسیت بیشتری نشان دهند و از موضع آگاهی اتخاذ موضع کرده و یا تصمیم گیری نمایند، مثلاً در انتخابات مجلس یا ریاست جمهوری یا سایر مسائل مهم شاهد واکنش، موضع گیری منطبق بر علم و آگاهی مردم هستیم. اینها اگر شاهدی بر افزایش مطالعه مردم نیستند پس چه نامی می توان بر آنها گذاشت؟"

کتابخوانی اجباری، کتابخوانی آزاد

شکی نیست که آمار و ارقام کتابهای چاپ شده در سال های اخیر و مقایسه آن با سال های گذشته حکایت از افزایش تعداد عناوین کتابهای منتشر شده در سال های اخیر دارد، اما دو نکته اساسی در این زمینه وجود دارد که نباید نسبت به آن بی توجه بود:

نکته اول این است که باید توجه داشته باشیم که بسیاری از کتابهای منتشر شده کتابهای درسی دانش آموزان یا دانشجویان است و چاپ و نشر و خرید آنها حکایت از علاقه مندی مردم به مطالعه کتاب نمی کند.

نکته دوم میزان مطالعه آزاد است که شواهد گوناگون حاکی از کم علاقگی به مطالعه کتاب آزاد در کشور است. امروز مردم ما نه تنها نسبت به خواندن کتاب به صورت آزاد خیلی بی توجه هستند، بلکه میزان رغبت به مطالعه روزنامه هم در کشور ما پایین است.