کتاب های خوب را خوب بخوانیم
این رونمایی از یادداشت حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در مراسم دومین پاسداشت هنر و ادبیات انقلاب اسلامی که روز 19 مردادماه سال 1395 در مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی برگزار شد، صورت گرفت.
کتاب «تن تن و سندباد» در سال 1370 هـ .ش نوشته شده است و داستانی جدی ای را با استفاده از یک جریان نگارشی طنز روایت کرده و به منظور جلب سلیقه نوجوانان فضای داستانی جذاب و ضرب آهنگی تند دارد.
این کتاب روایتگر هجوم قهرمانان قصه‌های مغرب‌زمین به مشرق‌زمین بوده و برای اولین بار است که شخصیت داستان‌های غربی در مقابل شخصیت‌های داستانی مشرق زمین قرار گرفته است.
کتاب «تن‌تن و سندباد» یک کتاب استراتژیک در حوزه‌ی ادبیات نوجوان است که هدف نویسنده از خلق چنین داستانی، پرداخت استعاری و غیرمستقیم به مسئله‌ی «تهاجم فرهنگی» غرب به شرق است. جالب آنکه در ابتدای دهه‌ی هفتاد، مسئله‌ی تهاجم فرهنگی امری واضح و قابل رؤیت برای همگان نبود و حتی علی‌رغم تأکیدات فراوان رهبرانقلاب، این امر برای طیف وسیعی از دست‌‌اندرکاران و مسئولان گنگ و نامفهوم بود.
موضوع اصلی این کتاب، توجه به هویت شرقی در مقابل تهاجم غربی است که مورد نظر و توجه ویژه رهبر معظم انقلاب نیز قرار گرفته است. ایشان در یادداشتی در حاشیه این کتاب نوشته‌اند: «بسم‌الله الرحمن الرحیم. من هم همین قصه را همیشه تعریف می‌کردم! حیف که خیلی‌ها آن را باور نداشتند. حالا خوب شد، شاهد از غیب رسید! راوی این حکایت که خود همه چیز را به چشم خود دیده، حکایت تن تن و سندباد را چاپ کرده است. حالا دیگر کار من آسان شد! همین بس است که نسخه این کتاب را به همه بچه‌ها بدهم». (1373/8/6)
این تقریظ توجه رهبر معظم انقلاب به اشاعه فرهنگ مطالعه کتاب های مفید را نشان می دهد و در واقع توجه به تقریظات ایشان بر برخی کتاب ها، نشان می دهد که جان مایه اصلی کتاب های مورد نظر ایشان در جهت تقویت درست اندیشیدن و تحلیل صحیح به خواننده کمک ویژه ای می کند.
در زمینه رمان و داستان نیز نقطه اشتراک کتاب ها تقویت روحیه استکبارستیزی، شرح واقعی تاریخ ایران و جهان و همچنین گسترش و تقویت هویت اسلامی و ایرانی است که در زمینه کتاب ویژه نوجوانان می توان به کتاب «تن تن و سندباد» و «دختران آفتاب» اشاره کرد.
تقریظ به عنوان یکی از روش های اشاعه فرهنگ مطالعه کتاب و اهمیت کتابخوانی مورد توجه رهبر معظم انقلاب است و روش دیگر رهبر معظم انقلاب به فرموده خودشان معرفی برخی کتاب ها در سخنرانی ها و یا دیدارهایی است که با اقشار مختلف مردم و مسئولین دارند. همانطور که در دیدار با اعضای دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی در سال 22 تیر ماه 1371 فرمودند: «مثلا فرض بفرمایید امروز پنج، شش هزار نفر بسیجی با من ملاقات داشتند؛... در میان اینها اگر یادآوری بشود و من یک اشاره بکنم و (کتاب های مربوط به دفاع مقدس) آماده باشد و در اختیارشان قرار بگیرد، آنها را می خرند... یا در همین دیدارهایی که سران سپاه و ارتش می روند... شما می توانید آنجا آن کتاب را به زبان آن گوینده بیاورید... »
ابزار دیگری که رهبر معظم انقلاب در جهت اشاعه فرهنگ کتابخوانی به کار می برند اما در چند ساله اخیر کمتر دیده شده است، مراجعه حضوری در نمایشگاه بین المللی کتاب است که با بازدید از غرفه ها در خصوص برخی کتاب ها و نویسندگان آن با ناشر به گفتگو می نشینند.
زمانی نیز این امر به صورت شفاف و واضح در سخنرانی ها به صورت مشخص و واضح مطرح می شود، از ابراز نگرانی نسبت به کمی مطالعه، زمینه سازی فرهنگ کتابخوانی از کودکی، عادت به کتابخوانی روزانه، عرضه کتاب در اماکن عمومی مانند مترو و اتوبوس، ترویج فرهنگ هدیه کتاب و صدقه دادن کتاب که در 18 اردیبهشت 1374 فرمودند: «در صورت توان برای چاپ کتاب‌های خوب هزینه کنید و آن را به حساب صدقه جاریه بگذارید.»
این اصرار به قدری بود که در یکی از صحبت هایشان به صراحت در 21 اردیبهشت ماه 1372 فرمودند: «من اگر بدانم هر روز یک ساعت باید حرف بزنم و نتیجه اش این باشد که مردم کتابخوان بشوند، حاضرم روزى یک ساعت و نیم حرف بزنم! اگر اینطورى بشود قضیه را حل کرد، حرفى نیست، ما باید عرضمان را به مردم بکنیم و بنده هم عرض مىکنم، منتهى چیزهایى است که با گفتن تنها تمام نمىشود... این، گفتن و بازگفتن و بازگفتن و به زبانهاى گوناگون گفتن و از همه طرف گفتن و او را با فکر محاصره کردن مىخواهد تا یک عادت از بین برود یا به وجود بیاید.»
با مروری بر تاکیدات مقام معظم رهبری متوجه می شویم که در این تاکیدات در دهه 70 و با شروع بحث تهاجم فرهنگی صورت گرفته است و در 19 آذرماه 1392 در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی فرمودند: «ما چند سال قبل از این بحث تهاجم فرهنگی را مطرح کردیم؛ بعضی‌ها اصل تهاجم را منکر شدند؛ گفتند چه تهاجمی؟ بعد یواش یواش دیدند که نه [فقط] ما می‌گوییم، خیلی از کشورهای غیرغربی هم مسئله‌ی تهاجم فرهنگی را مطرح می‌کنند و می‌گویند غربی‌ها به ما تهاجم فرهنگی کردند؛ بعد دیدند که خود اروپایی‌ها هم می‌گویند آمریکا به ما تهاجم فرهنگی کرده! لابد دیده‌اید، خوانده‌اید که [گفتند] فیلم‌های آمریکایی، کتاب‌های آمریکایی چه تهاجم فرهنگی‌ای به ما کرده‌اند و دارند فرهنگ ما را تحت تأثیر قرار می‌دهند. بعد بالاخره به برکت قبول دیگران، این حرف ما هم مورد قبول خیلی از کسانی که قبول نمی‌کردند قرار گرفت! تهاجم فرهنگی یک واقعیّتی است.»
راه مقابله با تهاجم فرهنگی گسترش فرهنگ کتابخوانی است که سرانه مطالعه آن نشان رشد و بلوغ فرهنگی کشورها محسوب می شود و قدرت کتاب به قدری هست که بتواند با ابزار ارتباطی جدید رقابت کند اما در حال حاضر با وجود شبکه های اجتماعی موبایلی متنوع مانند تلگرام فرهنگ کتاب خوانی در ایران دستخوش تغییراتی شده است و شاهد کاهش سرانه مطالعه هستیم و این در حالی است که مطالعه در ایران که به عنوان یک کشور اسلامی دارای تاریخچه و تمدن بسیار قوی ای است، امری لازم و ضروری به نظر می رسد.
ولی گسترش فرهنگ کتابخوانی نیازمند دوبال است، یکی گسترش فرهنگ کتابخوانی و از سوی دیگر نوشتن کتاب های خوب است که با تربیت نویسندگان انقلابی امکان پذیر است و لازم است که بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
